Kosova Meclisi’nde Gizli Oylama Krizi: Başkanlık Seçimi Yine Ertelendi

Kosova’da 1 Mayıs Uluslararası İşçi Günü kapsamında, Kosova Enerji Kurumu- KEK’in Yeni Sendikası, Feminist Kolektif, “Përpjekja” Sosyal Merkezi ve bağımsız aktivistlerin yanı sıra çeşitli sendikaların katılımıyla Priştine’de protesto yürüyüşü düzenlendi.  Etkinlikte zor çalışma koşulları, artan enflasyon ve işçilerin yetersiz hakları gündeme taşındı. KEK’in Yeni Sendikası Başkanı Nexhat Llumnica, enerji sektöründe çalışan işçilerin ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirterek protestonun kaçınılmaz hale geldiğini söyledi.  Llumnica, “Bugün 1 Mayıs – tüm dünyada protestolarla anılan simgesel bir gün. Biz de sesimizi duyurmak için buradayız. Elektrik fiyatlarına bağlı olarak yaşanan enflasyon ve temel ihtiyaç maddelerindeki artışlar, işçileri zorluyor. KEK çalışanları hayatlarını riske atarak çalışıyor, bazıları meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor. Buna rağmen KEDS kar elde ediyor. KEK, elektriği 2019'dan beri 29.50 Euro’dan satıyor, fakat KEDS bu fiyattan dört kat daha fazlasına satıyor. Biz çalışıyoruz, onlar zenginleşiyor. Bu nedenle maaş artışı ve yasal haklarımızın tanınmasını talep ediyoruz,” ifadelerini kullandı. Feminist Kolektif'ten Anita Nitaj ise kadınların toplumda maruz kaldığı ek yükleri vurguladı.  Nitaj, kadınların ekonomik güvencesizlik ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğiyle her gün yüzleştiğini belirterek, bu sorunlara karşı mücadele çağrısı yaptı.

Kosova'nın görevdeki Başbakanı Albin Kurti, 1 Mayıs Uluslararası İşçi Günü dolayısıyla yayımladığı mesajda, hükümetinin istihdamı artırma ve çalışma koşullarını iyileştirme yönünde önemli adımlar attığını söyledi. Kurti, işsizlik oranının %25’in üzerindeyken %11’in altına indirildiğini belirtti. Ayrıca asgari ücretin artırıldığını ve iş müfettişi sayısının üç katına çıkarıldığını ifade etti. Yıl sonuna kadar bu sayının beş katına çıkarılmasının hedeflendiğini de vurguladı. Başbakan, işgücü piyasasında kaydedilen ilerlemelere rağmen halen çeşitli zorlukların bulunduğunu kabul etti. Bu nedenle sendikal örgütlenmenin güçlendirilmesi ve işçi haklarının korunması yönündeki çabaların sürdürülmesi gerektiğinin altını çizdi.

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, Malezya Başbakanı YAB Dato’ Seri Anwar Ibrahim’in daveti üzerine Malezya Federasyonu’na resmî bir ziyaret gerçekleştirmek üzere Kuala Lumpur’a gitti. Ziyaret kapsamında Cumhurbaşkanı Osmani, Kuala Lumpur’daki Bunga Raya devlet kompleksinde resmî törenle karşılanacak. Ardından, Putrajaya’daki hükümet kompleksi Perdana Putra’da Malezya Başbakanı Anwar Ibrahim ile bir görüşme gerçekleştirecek. Görüşmenin ardından iki lider ortak bir basın toplantısı düzenleyecek. Ziyaret vesilesiyle Başbakan Ibrahim, Cumhurbaşkanı Osmani onuruna başbakanlık konutu Seri Perdana’da resmî bir öğle yemeği verecek. Kosova Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Ziyaret çerçevesinde Cumhurbaşkanı Osmani, Malezya’nın mevcut Başbakanı Anwar Ibrahim’e ve eski Başbakanı Abdullah Ahmad Badawi’ye, Kosova’ya verdikleri destek dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı Liyakat Madalyası takdim edecektir.” denildi. Cumhurbaşkanı Osmani, diplomatik misyon temsilcileri ve diğer davetlilerin huzurunda, Kosova’nın Kuala Lumpur’daki Büyükelçiliği’nin resmî açılışını da gerçekleştirecek. Bu adım, Kosova’nın Güneydoğu Asya bölgesindeki diplomatik varlığını güçlendirmesi açısından önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Ziyaret kapsamında ayrıca, Cumhurbaşkanı Osmani’nin Malezya Ulusal Ticaret ve Yatırım Odası (NCCIM) temsilcileriyle ve üretim, teknoloji, turizm gibi stratejik sektörlerden iş dünyası temsilcileriyle bir araya gelmesi bekleniyor. Görüşmelerde iki ülke arasında ekonomik iş birliği olanakları ve Kosova’ya yatırım fırsatları masaya yatırılacak.

Kosova Demokratik Enstitüsü (KDI), Meclis’in kuruluş oturumunun devamında oylama yönteminde yapılan değişikliğe sert tepki gösterdi. KDI, bu girişimi keyfi bir uygulama olarak nitelendirirken, Meclis İçtüzüğü’ne açıkça aykırı olduğunu vurguladı. Yapılan yazılı açıklamada, oturum sırasında yürütülen oylama sürecinin düzensiz ve prosedür dışı biçimde gerçekleştirildiği belirtildi. KDI, oturumu yöneten başkanın, oylama yöntemiyle ilgili olarak “sürecin ortasında ve yasal zemine dayanmadan” müdahalede bulunmasının, demokratik parlamenter normlara ciddi bir darbe olduğunu ifade etti. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:“Kuralların oyun esnasında değiştirilmesi, özellikle iç siyasi hesaplarla yapılması, Meclis’in kurumsal itibarını zedeler ve demokratik süreçlere duyulan kamu güvenini sarsar.” KDI, başta oturumu yöneten Avni Dehari olmak üzere, tüm milletvekillerine ve özellikle Vetëvendosje Parlamento Grubu’na, Meclis İçtüzüğü’ne sadık kalmaları ve temsil ettikleri kuruma karşı taşıdıkları siyasi sorumluluğun bilincinde hareket etmeleri yönünde çağrıda bulundu. Açıklamanın sonunda ise, parlamento süreçlerinin şeffaf ve kurallara bağlı şekilde yürütülmesinin, demokratik kurumların bütünlüğünün korunması açısından vazgeçilmez olduğuna dikkat çekildi.

Meclis oturumunun bir kez daha başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından açıklama yapan milletvekili Mimoza Kusari-Lila, muhalefet partilerini süreci kasıtlı olarak tıkamakla suçladı. Kusari-Lila, geçmişte yapılan siyasi bir anlaşmanın hâlâ yürürlükte olduğunu ve bunun, ilerlemeyi tamamen durdurduğunu ifade etti. "İki parti adına açıkça belirtmek isterim ki, bu sürecin sonunda iki güçlü gerçek ortaya çıkıyor: Birincisi, muhalefet partileri mevcut siyasi krizi aşma niyetinde değil. İkincisi, PDK, LDK, AAK ve Sırp Listesi arasında daha önce yapılmış olan siyasi anlaşma hâlen geçerliliğini koruyor. Bugün bizim sunduğumuz aday için oylamaya dahi geçilemedi. Her türlü olumlu sonuç, daha en başından engellenmiş durumda." dedi Kusari-Lila.

1 Mayıs Uluslararası İşçi Günü dolayısıyla Kosova Özel Sektör Teknik İşçileri Sendikası bir protesto düzenleyerek hükümete önemli taleplerini iletti. Sendika, özel sektördeki maaşların 600 Euro’ya yükseltilmesini, toplu iş sözleşmelerinin yapılmasını, sağlık sigortalarının sağlanmasını ve bir İş Mahkemesi kurulmasını talep etti. Sendika Başkanı Jusuf Azemi, protestoda yaptığı konuşmada, bu taleplerin 1 Eylül 2025'e kadar karşılanmaması halinde özel sektör işçilerinin işi topluca boykot edeceğini açıkladı. Azemi, devlet kurumlarının özel sektör çalışanlarını "köle gibi" muameleye tabi tuttuğunu belirterek şunları söyledi: “Artık taleplerimizi dile getirme noktasına geldik. Kosova’da çalışanlar 232 Euro maaş alıyor. Oysa milletvekilleri sadece beş dakikalık bir oturumda 200 Euro kazanıyor. Dahası, görevlerini de layıkıyla yerine getirmiyorlar. Özel sektör işçilerine yapılan muamele Avrupa'da benzeri görülmeyen bir durumdur. Bugün bile birçok işçi yalnızca 232 Euro’ya çalışmakta. Üstelik yetkililer Almanya’ya giden insanları Kosova’ya dönüp çalışmaları için çağırıyorlar. Bugünden itibaren hükümete 1 Eylül’e kadar süre tanıyoruz. Eğer asgari ücret 600 euroya çıkarılmazsa, işi topluca bırakacağız. Biz lüks istemiyoruz, adaletli bir yaşam talep ediyoruz.” Bu arada bugün saat 12:00'de KEK işçileri de Priştine Meydanı'nda protesto gösterisi yapacak.

Kosova Demokratik Partisi (PDK), Kosova Demokratik Birliği (LDK) ve Kosova Geleceği için İttifak (AAK), Meclis Başkanlığı seçiminin gizli oylamayla yapılmasına karşı çıktı ve bunun Anayasa'ya aykırı olduğunu açıkladı.

Kosova Meclisi’nde Vetëvendosje (VV) partisi milletvekili Hekuran Murati, bugün de başarısız geçen oturumun ardından açıklamalarda bulundu. Murati, Demokratik Parti (PDK), Kosova Demokratik Birliği (LDK), Kosova Geleceği için İttifak (AAK) ve Sırp Listesi’nin, meclisin oluşum sürecini daha da tıkamak için hareket ettiğini söyledi. “Gördüğünüz gibi artık net bir şekilde ortaya çıktı süreci kimler tıkıyor. PDK, LDK, AAK ve Sırp Listesi sürecin ilerlemesine ve açılmasına karşı olduklarını açıkça beyan ettiler. 2014 yılında Anayasa Mahkemesi’nin aldığı bir karara göre, meclisin oluşum sürecinde oylama açık, gizli veya başka bir şekilde yapılabilir. Anayasa Mahkemesi bu tür yöntemlerin kullanılmasını öngörmüştür,” dedi Murati. Murati, Cumhurbaşkanı'nın tavsiyesine de atıfta bulunarak, milletvekillerinin yetki belgelerinin onaylanması sürecindeki oylamada bir engel yaşandığını belirterek, “Cumhurbaşkanı'nın yanıtı, bu tür tıkanıklıkların aşılması konusunda çözüm bulma sorumluluğunun milletvekillerinde olduğuydu,” diye ekledi. Murati, bugün verilen kararın 2014’te alınan bir karara dayandığını da sözlerine ekledi.

Sosyaldemokrat Nisma Partisi Genel Başkanı Fatmir Limaj, Kosova’daki siyasi çıkmazın bir an önce çözülmesi gerektiğini belirtti. Limaj, Meclis Başkanı'nın seçilmesinin ve yeni hükümetin kurulmasının ancak bir koalisyon anlaşmasıyla mümkün olabileceğini vurguladı. “Geçmişte olduğu gibi bugün de parlamentoda çoğunluğu tanımlayan, belirleyen ve kuran bir siyasi koalisyon anlaşması olmadan bu süreç yürütülemez. Bu çoğunluk, hem Meclis Başkanı’nı seçer hem de halkın oylarıyla verilen yetkiye dayanarak ülkeyi yönetecek hükümeti oluşturur.” dedi Limaj. Siyasi anlaşmanın, Meclis oturumundan önce sağlanması gerektiğine dikkat çeken Limaj, bu mutabakatın ardından Meclis Başkanlığı ve hükümetin oluşturulmasının mümkün hale geleceğini ifade etti. “Bu süreç dünyanın her yerinde böyledir. Kosova’da da bugüne kadar hep bu şekilde yürütüldü. Çok yakında böyle bir anlaşmanın sağlanacağına inanıyorum; çünkü bu, ülkemizin menfaatinedir.” şeklinde konuştu. Limaj, geçici Başbakan Albin Kurti tarafından düzenlenen istişare toplantısına davet edilmemesiyle ilgili bir soruya ise, bu konuda Meclis oturumu sonrasında açıklama yapacağını belirtti.

Kosova Meclisi milletvekilleri, bugün bir kez daha kurucu oturum için toplandı. Oturuma 110 milletvekili katıldı. Oturuma başkanlık eden Avni Dehari, Meclis’in kurulması yönünde daha önce yapılan birçok girişimin başarısızlıkla sonuçlandığını belirtti. Bu durum üzerine Dehari, Meclis Başkanı’nın gizli oylama yöntemiyle seçilmesini önerdi.